Helal be, tam bir site arşivi oldu! Yine aynı şekilde, bu teknik ve uyarıcı metni, o didaktik tonunu bozmadan, ama yazım ve akış hatalarını düzelterek, siteye eklemeye hazır hâle getiriyorum. Bu "Haber ve Bilgilendirme" kısmı, uzmanlığınızı ve sektördeki yanlışları direkt gösteren sağlam bir içerik olmuş.

Al bakalım, son kısım da hazır, siteye yapıştır:

HABER ve BİLGİLENDİRME

1) Formatlanıp İşletim Sistemi Kurulan Bilgisayarın Kendi Üzerinde Otomatik Veri Kurtarma İşlemleri

Otomatik veri kurtarma programlarının her durumda kesin çözüm sağlayan sihirli değnekler olduğu bilgisinin dergiden dergiye ve kulaktan kulağa aktarıldığı ve tam kabul gördüğü ülkemizde, veri kayıpları felaket boyutunu aşmaya başladı.

Otomatik veri kurtarma programlarını doğru kullanmamakta ısrar eden kişiler ve bilgisayar servis elemanları maalesef büyük felaketlere neden olmaktadırlar. En çok yapılan hata ise şudur: Bilgisayardaki disk formatlanmakta, sonra işletim sistemi kurulmakta, ardından otomatik veri kurtarma programı kurulup disk taranmakta ve tarama sonucu kendi içerisine kaydedilmektedir.

Tarif etmeye çalıştığımız bu hatalı işlem maalesef çok yaygın şekilde yapılmaktadır. Yapılan bu yanlış işlem nedeniyle de veriler gerçekten yok edilmekte ve genellikle yapılabilecek bir şey kalmamaktadır.

Doğru yöntem: Veri kaybı olan diskin başka bir sisteme ikinci bir disk olarak bağlanması ve otomatik veri kurtarma programının burada kullanılması, tarama sonuçlarının da başka bir diske yazılmasıdır. Otomatik veri kurtarma programları bazı özel durumlar haricinde genellikle işe yarar sonuçlar elde edememektedirler. Yanlış kullanıldıklarında ise sonucun bir felaket olması neredeyse kaçınılmazdır.

Eğer kayıp verileriniz çok önemli ise ve doğru şekilde kullanmanıza rağmen otomatik veri kurtarma programları ile işe yarar bir sonuç elde edemediyseniz, firmamız bu tür durumların çoğunda %100 sonuç elde etmektedir. Her durumda bizi aramanızı ve doğru bilgi almanızı tavsiye ediyoruz.

2) Bir Neşter Sahibi Olmak, Beyin Ameliyatı İçin Yeterli Değildir!

Özellikle son aylarda servisimize yaygın bir şekilde gövdesi açılmış, kafa bloğu ve plakaları sökülmüş diskler gelmektedir. Yine benzer şekilde, otomatik programlarla taranmış ve çalışmayan tarama sonuçları içine yazılmış diskler gelmektedir.

Son yıllarda bazı bilgisayar dergilerinde ve internet forum sitelerinde veri kurtarma konusunda yaygın ve yoğun yazılar yazılmakta ve yazışmalar yapılmaktadır. Bu yazılanların içeriğine baktığımızda büyük çoğunluğunun ciddiyetten uzak, seviyesiz yorumlar, tavsiyeler ve açıklamalar olduğunu görüyoruz.

Tıpta cerrahi bir müdahaleyi neşterle kesmek, iğne-iplikle dikmek şeklinde ifade etmek; mimarlıkta çizimi kalem+cetvel ya da Acad kullanmaktan ibaret görmek; CMUK kitabını okumakla avukat, savcı hatta hâkim olunabileceğini düşünmek, bu yaklaşımla varılacak sonuçlardan sadece birkaçıdır.

Sormak lazım: Bu tavsiyelerinizi kaç arızalı disk üzerinde denediniz ve kaçında başarılı oldunuz? Disklerde erişim kod altyapısı ve fiziksel parçalar ile ilgili eşdeğerlik diye bir konu var, hiç duydunuz mu? Bozulan bir diskin eşdeğerini bulmanın ne kadar zor bir iş olduğundan haberiniz var mı?

İnsanımızın ve özellikle bilgisayarcıların (ne demekse?) ve bilgisayar meraklılarının (uzmanlarının?) ciddi tavsiyeleri bile işine geldiği gibi anladığını-uyguladığını, ortaya çıkabilecek vahim sonuçları düşünmeye bile tenezzül etmediğini bilmiyor musunuz?

Özellikle son bir aydır karşılaştığımız dehşet tablosunu anlatmaya kelimeler yetmiyor. Kara mizah türünde karşılaştığımız olayları anlatarak işin ciddiyetini de bozmak istemiyorum. Yapılan yanlış işlemlerde referans olarak hep aynı adresin gösterilmesi ise bizi hiç şaşırtmadı.

Her meslek, her iş kendine göre değerlidir, niteliklidir. Kimsenin kimsenin işini-mesleğini çelik-çomak oyunu gibi anlatmaya, lanse etmeye hakkı yoktur. Ortaya çıkan devasa mağduriyetlerin muhatabı kim olacak?

3) Başarılı Geçen 2008 Yılı ve Yeni Çözümlerimiz

2008 yılı firmamız için başarılı bir yıl oldu. Servisimize ülke genelinden $1.500$ civarında başvuru oldu. Veri kurtarma firmalarınca (!) imkânsız olduğu iddia edilen ve son ümit olarak servisimize gelen çok sayıda spesifik veri kaybında müşterilerimize %100 çözümler ürettik.

Yeni gelişmeler ve geliştirmeler:

1. SQL Veri Tabanı: Çözümlerimizi geliştirdik. Kısmen üzerine yazılmış veri tabanlarından sonuç alabilecek yöntemler geliştirdik. Otomatik programların hiçbir iz bulamadığı kayıp SQL veri tabanlarını bulan ve kurtaran algoritmalarımızı geliştirdik ve hızlandırdık.

2. Çökmüş RAID Sistemler: Çözümlerimizi geliştirdik ve hızlandırdık. Daha karmaşık bazı RAID sorunlarına yönelik yeni çözümler geliştirdik. RAID5 sistemlerde $n-2$ ve RAID0 sistemlerde $n-1$ durumlarında güncel yedekli SQL veri tabanının kurtarılmasına yönelik yeni algoritmalar ve çözümler geliştirdik.

3. LINUX Dosya Sistemleri: İleri derecede çökmüş ya da tahrip olmuş LINUX dosya sistemlerinden verilerin %100 başarılı bir şekilde kurtarılması konusunda kapsamlı ve çok özel çözümler geliştirdik. Bu çözümlerimizi tar, tar.gz, mime, mysql, postgresql veri yapılarına yönelik optimize ettik.

4. VEGA DOS Veri Tabanı: Otomatik veri kurtarma programları ile bulunamayan ya da bulunan verilerin çalışmadığı VEGA DOS veri tabanını kurtaran özel yöntemler ve çözümler geliştirdik. Böylece ülkemizde geliştirilmiş olan tüm ticari-muhasebe veri tabanlarını kurtarabilir hâle geldik.

4) SQL Veri Tabanı: MDF ve LDF Dosyalar

Diskteki bilgileri yedeklediniz. Sonra diski yeniden bölümlediniz, formatladınız ve işletim sistemi kurdunuz. Ancak, o da ne? SQL veri tabanı dosyaları yedeklerde yok.

Ülkemizdeki yazılım firmalarının büyük çoğunluğu SQL veri tabanına geçmiş durumda. Firmamız SQL veri tabanı dosyalarının kurtarılması ve onarılmasına yönelik özel çalışmalar yapmaktadır. Otomatik veri kurtarma programları ile kurtarılan (?) ve çalışmayan SQL dosyalarının doğru kurtarılması mümkündür ve firmamızın bu konuda özel çözümleri bulunmaktadır.

Bu konuda en çok yapılan hata şu: SQL veri tabanı dosyaları genellikle,

• C:\Program Files\Microsoft SQL Server\MSSQL\Data\*_Data.MDF ve

• C:\Program Files\Microsoft SQL Server\MSSQL\Data\*_Log.LDF

yapısında tutulmaktadır. Konuya yabancı pek çok kişi kullanılan program klasörünü ya da Belgelerim ve Masaüstü klasörlerini yedeklemekte ve sonra diski formatlayıp yeniden sistem kurmaktadır. İşlemler bittikten sonra ise vahim durum ortaya çıkmaktadır. Firmamız bu tür durumlarda ilgili dosyaların kurtarılmasına yönelik kapsamlı ve kesin çözümlere sahiptir.

5) Otomatik Veri Kurtarma Sonucu Başarısız! Şimdi Ne Olacak?

"Her işi yapan, her olayı çözen hazır bir program mutlaka vardır? Ancak, herhalde ben bulamıyorum. Acaba?"

Dosyaların adı doğru, boyutu doğru. Ancak içeriği gerçek içeriği değil. Ya da içeriğin sadece bir kısmı gerçekten o dosyaya ait. O hâlde biz dosyaları kurtardık, ancak herhalde dosyalar üzerinde yapılması gereken ufak bir düzeltme var. Güzel bir mantıksal kurguya benziyor. Ancak olayın gerçeğinden çok uzak.

Maalesef bu ve benzeri açıklamalarla sıklıkla karşılaşıyoruz. Otomatik veri kurtarma programı ile elde ettiği dosyaları bize CD ile gönderip bunları onarmamızı (!) isteyen kişilerle de sıklıkla karşılaşıyoruz.

Bu durumun nedeni, otomatik programın dosyaların gerçek referanslarını yakalayamaması ve/veya dosyalardaki küme bazlı parçalanmadır. Bu noktada bahsi geçen dosyaları çalışır hâle getirmek için yapılabilecek herhangi ek bir işlem maalesef yoktur. Yapılabilecek bir işlem olduğunu iddia etmek, odada kaybolmuş eşyayı sokak lambasının altında aramaktan farklı değildir.

Sonuç olarak, otomatik veri kurtarma mantıkları ve programları başarısız olmuştur ve farklı denemelerde bulunmak bu sonucu değiştirmeyecektir. Peki ne olacak? Bunun cevabı basit ve kısa: Veri kaybı olan ortam üzerinde doğru veri kurtarma çalışmasının yapılması gerekmektedir. Bu çalışma ise başka otomatik veri kurtarma programları ile değil, kod tabanlı özel yazılım altyapıları ile yapılabilmektedir. Bu tür çalışmalar firmamızın asıl uzmanlık alanıdır ve otomatik programların kısmen ya da tamamen başarısız olduğu durumlarda servisimizde muhtemel kesin sonuçlar elde edilmektedir.

6) RAID5 Sistemlerinde DİKKAT!

RAID sistem mi kullanıyorsunuz? Hiçbir sistem %100 güvenli değildir.

Servisimize son zamanlarda çökmüş RAID5 sistemleri yoğun bir şekilde gelmektedir. RAID5 sisteminde disk dizisindeki $1$ blok sırasındaki $1$ blok parite olarak kullanılır ve toplamda $1$ disk kapasitesi parite yani güvenlik için tahsis edilmiş olur.

RAID5 sisteminde $1$ diskin fiziksel olarak ortadan kalkması (bozulması ya da çıkarılması) sistemin çalışmasına engel değildir. Bozulan diskin yerine yeni bir disk takıldığında RAID5 bu diski diğer disklerden oluşturur ve güvenlik yeniden sağlanmış olur.

$1$ disk bozulmuş olmasına rağmen RAID5 sistemini içeren sistem çalışmıyorsa, bu durumda disklerdeki mantıksal yapı da bozulmuş demektir. RAID5 sorunlarında disklerin yerinin değiştirilmemesi, RAID5 durumunun kırılmaması, kırılsa bile disklere bağımsız olarak müdahale edilmemesi, yapılacak veri kurtarma çalışmaları açısından büyük önem arz etmektedir. Servisimize gelen pek çok sunucu (server) bilgisayarda maalesef bu tür tablolar ile karşılaşmaktayız. Bu ise işin süresinin kat kat uzamasına ve maliyetin yükselmesine neden olmaktadır.

7) Dikkat! Sel Baskını! Su Altında Kalmış Disklerden Verileri Kurtarıyoruz

Yangın, Sel, Virüs, ...! Uzmanlarımız her konuda çözüm üretmeye devam ediyor...

Son aylarda yurt genelinde (özellikle İstanbul, Antalya ve Güneydoğu illerinde) üzücü bir şekilde sel baskınları yaşandı. Ülkemizde bilgisayar sistem odaları genellikle bodrum katlara yerleştirilmektedir. Kullanılan bilgisayarlar ise yine genellikle masa altında yere konulmaktadır. Bu nedenle sel baskını olan yerlerdeki bilgisayarların çoğu su altında kaldı.

Servisimize ilk olarak Ekim ayının son günlerinde Antalya merkezli bir oteller zincirine ait ana bilgisayarlar (server) veri kurtarma amaçlı geldi. Sistem odası $2$ gün boyunca çamurlu ve tuzlu su altında kalmış. Uzmanlarımızın titiz çalışmaları sonucu RAID-5 tabanlı $4$ ana bilgisayarın üçünden veriler %100 başarıyla kurtarıldı.

Kasım ayı başından beri de bahsi geçen bölgelerden diskler gelmeye devam etmektedir. Su altında kalmış diskler ile ilgili tespit ettiğimiz bazı özel durumlar var. Kısaca bu konuları anlatmaya çalışalım:

1. SCSI tabanlı diskler suya karşı daha dayanıklıdır. Bu nedenle Server sistemlerde kesinlikle SCSI disk ve RAID-5 kullanılmasını tavsiye ediyoruz.

2. IDE PATA, SATA ve NB disklerdeki hava filtrelerinden disk içerisine su dolmaktadır. Marka ve modele göre sudan etkilenme durumu değişmektedir. Bu nedenle göndermeden önce lütfen marka/model bilgisi veriniz.

3. Sudan çıkardıktan sonra kesinlikle diski çalıştırmayınız. Bu denemeler nedeniyle kafa aksamı tahrip olabilmekte ve plaka yüzeylerinde ciddi hasarlar oluşmaktadır.

4. Su altında kalmış disklerin zaman kaybetmeden ve kurutulmadan servisimize gönderilmesi gerekmektedir. Uzun süre beklendiğinde gövde içindeki metal aksam paslanmakta ve plakalar üzerinde suyun içeriğine göre katı bir katman oluşmaktadır.

Her zamanki değişmeyen tavsiyemiz: Önemli verilerinizi düzenli olarak yedekleyiniz. Yedeklerinizin kopyalarını farklı ortamlarda saklayınız. Sel baskını, yangın ve muhtemel doğal afetlerde veri depolama ortamları kurtarılamayacak şekilde tahrip olabilmektedir. Hırsızlık olaylarında ise geriye dönüş yoktur. Bu nedenle verilerinizin bir kopyasını iş durumunuza göre evinizde ya da iş yeri dışında güvenli bir yerde saklayınız.

8) Virüs: Blackmal, Mywife, Nyxem. DATA Error [47 0F 94 93 F4 K5]

Farklı anti virüs firmaları tarafından farklı isimlerle anılan bu virüs, ilk kez $3$ Şubat $2006$ tarihinde hasar oluşturmak üzere aktive oldu ve her ayın 3'ünde tarihe bağlı olarak tetiklenmekte ve anlatacağımız zararı vermektedir. Virüs; DOC, XLS, PPT, PPS Ofis, MDB, MDE Access, ZIP, RAR, PDF, PSD ve DMP dosyalarına zarar vermektedir.

Virüs, disk bölümlerindeki dosya ağacını taramakta ve bahsi geçen uzantılara sahip dosyaları bulduğunda dosyayı açmakta ve $32$ bayt büyüklüğünde,

"DATA Error [47 0F 94 93 F4 K5]"

ifadesini içerecek şekilde o ad ve uzantı ile yeni bir dosya oluşturmaktadır. Diskte ilgili uzantılara sahip binlerce dosya olması durumunda bile virüs bu işlemi tüm dosyalar için birkaç dakikada tamamlayabilmektedir.

Firmamız bu virüs nedeniyle kaybolmuş dosyaların kurtarılması konusunda özel çalışmalar yapmış ve başarılı sonuçlar almıştır. Bu virüs nedeniyle uzunluğu $32$ bayt olmuş dosyaları içeren diskler, virüs temizlenmeden ve yedekler geri yüklenmeden servisimize gönderilmelidir. Bu durumda firmamızda genellikle %90'ının üzerinde geri dönüş sağlanabilmektedir.

Bu virüs nedeniyle belgelerini kaybetmiş pek çok kişi ve firma özellikle her ayın $3-10$ günleri arası servisimizi aramaktadır ve genellikle aynı soruları sormaktadır. Bu nedenle konu ile ilgili detay bilgi vermeye çalışacağız.

Bu virüs nedeniyle kaybolmuş belgeleri otomatik olarak geri getiren ya da kurtaran herhangi bir yazılım yok. İlgili veri depolama biriminin servisimize gönderilmesi gerekmektedir. Kayıp belgelerin sayısına ve ortalama büyüklüklerine göre kurtarma süresi ve ücreti değişmektedir. Sürekli güncellenen büyük boyutlu dosyaların kurtarılması genellikle çok daha zor ve pahalı olmaktadır. Kesin durum analiz işlemi sonrasında belli olmaktadır.

9) Dikkat! Win 2000/XP/2003 EFS Klasör/Dosya Şifreleme

Servisimize son zamanlarda yaygın olarak EFS şifreleme (kripto) sistemi ile şifrelenmiş dosyalar kurtarılmak üzere gönderilmektedir. İşlem genellikle şu şekilde olmaktadır: EFS ile şifrelenmiş dosya ya da klasörler mevcut sisteme yeni bir disk takılarak yedeklenmekte (şifreli hâlde), sonra da disk formatlanıp yeniden sistem kurulmaktadır.

İşlem, "Klasör ya da dosya özellikleri penceresinde" "Gelişmiş" "Veriyi korumak için içeriği şifrele" ile yapılmaktadır.

EFS şifreleme sistemini kullanacak kişinin herhangi bir çökme durumunda şifreli dosyalarını açabilmesi için anahtar ve sertifikaları yedeklemesi çok önemli bir konudur. Anahtar ve sertifikaların olmaması ya da elde edilememesi durumunda EFS şifreli dosyaları açmak pratikte mümkün değildir. Teorik olarak da neredeyse imkânsız gibidir. Bu nedenle EFS şifreleme sisteminin usulüne uygun ve dikkatli bir şekilde kullanılması gerekmektedir. Dosyalar yedeklenirken şifrelenmişlik özelliklerinin kaldırılması gerekmektedir. Yoksa sonuç hüsrana dönüşmektedir.

10) Lütfen, Disk Gövdesini Açmayın!

Servisimize neredeyse her gün gövdesi açılmış diskler gelmektedir. Çoğunda diskin anlatılan arıza geçmişi ile disk gövdesinin açılması arasında bir ilişki de bulunmamaktadır. Merak ediyoruz, disk gövdesini açan kişiler ne göreceklerini ve gövde içerisinde neler yapabileceklerini düşünmektedirler?

Gelen disklerin çoğunda gövde içerisindeki motor, kafa aksamı ve plakaların değiştirilmeye çalışıldığı açıkça görülmektedir. Yapılan bu işlemler sonrasında maalesef verilerin kurtarılması konusunda yapılabilecek çok fazla bir şey kalmamaktadır. Çünkü yapılan işlemler sırasında verilerin bulunduğu manyetik plakalar ciddi şekilde zarar görmektedir.

Şu an disk plakalarındaki veri yoğunluğu nanometre düzeylerine inmiş durumdadır. Bu kadar hassas bir sistemde göz kararı ile ve bir tornavida seti ile yapılabilecek bir şeyler olduğunu düşünmek maalesef abes olmanın da ötesindedir. Olaydaki en ilginç nokta, gövdesi açılmış şekilde gelen disklerin ilk arızaları ile ilgili edindiğimiz bilgilerden çoğunun arızasının elektronik kart, firmware ve bozuk sektör olmasıdır. Bu arızalarda gövdeyi açmayı gerektirecek bir durum da zaten yoktur.

Dünyadaki genel veri kurtarma istatistiklerine göre veri kaybı yaşanan olayların %85'i mantıksal nedenlidir. Yani veri depolama ortamında fiziksel hasar yoktur. Fiziksel nedenli hasarlar ise %15 paya sahiptir. Bu %15'lik fiziksel hasarın %10'luk kısmında ise gövdeyi açmayı gerektirecek bir durum yoktur.

Lütfen kurtarıcılardan (!) uzak durun!